Δέκα πράγματα που πρέπει να ξέρεις για μένα προτού με ερωτευτείς / Δέκα ίχνη
-στα λόγια ο Σταμάτης Παρασκευάς
Συχνά θέλουμε η πραγματικότητα να είναι διαφορετική από αυτή που είναι. Άγχος προκαλείται από τη διαφωνία μας με αυτό που υπάρχει και στερούμαστε την ευτυχία που αξίζουμε (;). Αλλά αυτή η διαφωνία είναι μια (διά)θεση για να μην παθητικοποιηθούμε και το να πετύχουμε μιαν αλλαγή στον κόσμο ή να παραιτηθούμε από τη διαφωνία μας με τον κόσμο δε σημαίνει ότι τον εγκρίνουμε, παρά μονάχα ότι αφήνουμε τον πόνο να μη μας ταλανίζει πλέον;
Ακόμη κι όταν στο όνομα της αγάπης προσπαθώ να βρω το καλύτερο για τον άλλον, τότε ποιος αναζητά το καλό για εμένα και πόσο αυτή η πρώτη στάση για τη ζωή του άλλου μάς γεμίζει ένταση, φόβο και άγχος;
Όλα αυτά, όπως και το «οι σκέψεις απλώς εμφανίζονται, έρχονται από το πουθενά κι επιστρέφουν στο πουθενά, είναι τελείως ακίνδυνες μέχρι να προσκολληθούμε σε αυτές σαν να ήταν αληθινές» είναι λόγια της Μπάιρον Κέιτι στην περίφημη «Εργασία» της. Στρατολογήθηκε, αφότου τη δανείστηκα, από μία καλή μου φίλη, ως τυχαίο (περισσότερο ή λιγότερο) αντιπροσωπευτικό δείγμα μιας μεγάλης βιομηχανίας περί ευτυχίας / προσωπικής ανάπτυξης / αυτοβελτίωσης (Θετική Ψυχολογία).
Παραιτούνται οι σκέψεις από εμάς πιο εύκολα, από ό,τι εμείς από αυτές, όταν εμείς δεν προσκολλάμε στις πρώτες; Αν αγαπάς αυτό που υπάρχει -και δεν μπορείς να το αλλάξεις- τότε δεν οδηγείσαι στο να κατανοείς και να αγαπάς ό,τι υπάρχει; Και πόσο ιδεολογικά φορτισμένο (σαφώς) και πολλές φορές επικίνδυνο είναι αυτό σε μια βαθιά ατομικιστική κουλτούρα, που στρέφει το βλέμμα στο μέσα του ανθρώπου (που ο Τσόμσκι έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, πως η -όποια- επιστήμη ή «επιστήμη» φτάνει να ξέρει καλύτερα το μέσα μας από εμάς τους ίδιους), που αποστρέφει το βλέμμα από το κοινωνικό και μεταφυσικό (ειδικά το δεύτερο συχνά αντι-επιστημονικά σεσημασμένο), από το πολιτικό, που πια (σύμφωνα με μελέτες και έρευνες) δεν στρέφεται στην ικανοποίηση αναγκών όπως η παιδεία, η υγεία, η τροφή, η στέγη, η δικαιοσύνη, η αλληλεγγύη, παρά στο πώς οι άνθρωποι είναι ευχαριστημένοι (με ένα απλό «ναι ή όχι ή δξ/δα» σε στατιστικές -που περισσότερο διαμορφώνουν, παρά αντανακλούν στάσεις) κι ευτυχισμένοι με μεγάλη και βαθιά ενδοσκόπηση και αλλαγή στάσης στο πώς βλέπουν τον κόσμο και τα πράγματα οι ίδιοι ατομι(στι)κά, οριακά αδιαφορώντας για τον «κόσμο που χάνεται» και την «καταστροφή που έρχεται».
Μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι κατά μόνας; Ή η θετικότητα αυτή (μια μικρή αναζήτηση στο διαδίκτυο αναφέρει και την «τοξική θετικότητα») τάραξε λίγο τα νερά μιας κοινωνικής ματιάς, που απαιτεί από μας να νοιαζόμαστε για το κοινό καλό, χωρίς το κοινό καλό (που το εκχωρούμε σε θεσμικές μορφές εξουσίας, όπως οι κυβερνήσεις) να μάς νοιάζεται; Υπάρχει κάποια ισορροπία, που θα μπορούσε να επιτευχθεί; Η διαφωνία της Θετικής Ψυχολογίας με αυτό που ισχύει στην πραγματικότητα και είναι αυτό που είναι (ανεργία, φτώχεια, πείνα, κοινωνική ανισότητα και αδικία, αναλφαβητισμός, εμπορευματοποίηση συναισθημάτων κλπ) μήπως δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα επιχειρήματά της και να τα αντιστρέψει, διατείνοντας πως η επιστήμη της ευτυχίας μάς προκαλεί πόνο, γιατί θέλει την πραγματικότητά μας διαφορετική από αυτή που είναι, δηλαδή άμεσα εξαρτημένη από το σύνολο;
Τελικά, αν κάτι σημαίνει το «είμαι ευτυχισμένος» έχει άμεση ανάγκη να συσχετιστεί με το «είμαι δίκαιος», «είμαι αλληλέγγυος», «φοβάμαι», «θέλω να είμαι καλός σε έναν καλύτερο κόσμο». Κι αυτό σίγουρα είναι ιδεολογικά φορτισμένο. Μα συνυπάρχουμε σε αυτόν τον κόσμο. Και να αναφέρω και κάτι άλλο; Όπως ο Μπουσκάλια (και τόσοι άλλοι), αναφέρουν και παραφράζω: «Όταν αγαπάς, δεν αγαπάς για να σε αγαπήσουν. Σου φτάνει που αγαπάς». Το να θες, λοιπόν, ο κόσμος να μην είναι αυτός που είναι, δε χρειάζεται να στο ανταποδώσει αυτό ο κόσμος. Σου φτάνει ίσως το να ποθείς κάτι άλλο, μιαν αλλαγή, μια καλυτέρευση.
-artwork by Nicoló Golin–
στίξη 