-στα λόγια ο Νίκος Σταϊκούλης
«Διαβάζω στίχους ποιητών κι ανατριχιάζω.
Αν ήμουν καλή ποιήτρια, ίσως μ’ αγαπούσες.
Ή αν ήμουν ποιήτρια.
Ή αν ήμουν κάτι γενικά.
Τη νύχτα, όταν η πόλη κοιμάται
και μένουν ξύπνιοι οι γιατροί της εφημερίας, οι ταξιτζήδες
και τα κορίτσια,
οι ποιητές ξενυχτούν και γράφουν για τους έρωτές τους,
την κοινωνία και τις εξεγέρσεις.
Αφήνουν το στίγμα τους.
Τη νύχτα, όταν η πόλη κοιμάται, εγώ ξυπνάω για να πιω νερό
και μετά σκαρώνω στιχάκια.
Κάνω παρέα στους γιατρούς της εφημερίας,
στους ταξιτζήδες, τα κορίτσια και τους ποιητές.
Γράφω για σένα που άφησες το στίγμα σου.
Τη νύχτα, όταν η πόλη κοιμάται, μένουν ξύπνιοι οι
γιατροί, οι οδηγοί, οι πονεμένοι, οι ευφυείς τρελοί κι εγώ.»
-Τη νύχτα, όταν η πόλη κοιμάται-
Αν δεν ήταν ποιητική συλλογή, θα ήταν σίγουρα μια ειλικρινέστατη ερωτική εξομολόγηση ή μια μεγάλη ερωτική επιστολή. Το πρώτο βιβλίο της Ανθής Πάνου, «Χωρίς εκπνοή», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Οδός Πανός, καταπιάνεται σχεδόν εξ ολοκλήρου με το θέμα του έρωτα και, πιο συγκεκριμένα, με τον χωρισμό, την ερωτική απογοήτευση, το ανεκπλήρωτο.
Στα πολυάριθμα ποιήματά της, από τα οποία ελάχιστα είναι διαφορετικής θεματικής, η συγγραφέας μιλά με ύφος εξομολογητικό, προσωπικό, απευθυνόμενη πάντα στο αντικείμενο του πόθου της, λέγοντάς του όλα εκείνα που δεν πρόλαβε ή δεν είχε την τόλμη να πει. Πρόκειται στην ουσία για μια κονσεπτική συλλογή, που διαπερνά όλη τη φάση που βιώνει κάποιος όταν έχει χωρίσει από το ταίρι του, χωρίς ωστόσο να ενώνεται σε ένα ενιαίο αφήγημα τυπικά, αφού αποτελείται από ξεχωριστά ποιήματα. Η συνοχή του, πάντως, επιτυγχάνεται μέσα από το λόγο της Α.Π, που αναδεικνύεται σαν να είναι διαφορετικές στιγμές μέσα στην ίδια νύχτα ή σαν αποσπάσματα της ίδιας εξομολόγησης. Αυτό που περνά σε όλο το κείμενο είναι πως ολόκληρη η συλλογή κι ολόκληρη η γραφή της προκύπτει από τον έρωτα, τη ματαίωση και την εξιδανίκευση, αυτό το ερωτικό «εσύ» είναι ο μόνος λόγος ύπαρξης της τέχνης της.
Εκείνο που μου έλειψε όσο τη διάβαζα ήταν αυτή η καταβύθιση, αυτό το βήμα μετά, από το απλό και εφήμερο και καθημερινό της γραφής, στο βάθος της ποίησης και του υψηλότερου νοήματος. Είχα συχνά την αίσθηση ότι ενώ βρίσκεται έξω από την πόρτα και την χτυπά, με τις εκφράσεις και τη χρήση των λέξεων που κάνει, δεν καταφέρνει να την περάσει. Από την άλλη, η συλλογή κερδίζει πολύ σε απόλυτη ευαισθησία και τρυφερότητα και είναι σίγουρο πως, όποιος έχει βιώσει κάτι παρόμοιο, θα ταυτιστεί με τα γραφόμενα έστω και λίγο. Μια τελευταία παρατήρηση είναι ότι, εξαιτίας του πολύ συγκεκριμένου θέματος που επαναλαμβάνει η συγγραφέας σε όλο το βιβλίο, πολλές φορές με παρόμοια σχήματα λόγου, ίσως θα έπρεπε να σπάσει τη συνέχεια με ποιήματα διαφορετικού ύφους ή θεματικής, ή να ήταν κάπως μικρότερο σε έκταση.
Η γλώσσα που χρησιμοποιεί η Ανθή Πάνου είναι πολύ απλή και καθημερινή, ο στίχος της άλλοτε κοφτός, με μια ή δύο λέξεις ανά στίχο, και άλλοτε περισσότερο περιγραφικός, στα όρια του πεζού ποιήματος. Επίσης, ακροβατεί συνέχεια ανάμεσα σε μια γλώσσα ωμή, όπως ας πούμε θα μιλούσε κανείς σε κάποιον φίλο του, και σε μια γλώσσα τρυφερή, δραματική και έντονη, όπως θα μιλούσε κανείς στο σύντροφό του σε προσωπικές στιγμές. Κάτι που κάνει ακόμα είναι να εντάσσει μέσα στο λόγο της λέξεις ηχητικές και απροσάρμοστες (γκντουπ, σσσσς), όπως επίσης και να σπάει την αφήγηση και το ρόλο της με εκφράσεις που πετυχαίνουν να εξετάζει τον εαυτό της σαν τρίτο πρόσωπο τη στιγμή της δημιουργίας, πράγματα που εγώ λατρεύω αμφότερα. Τέλος, η γραφή της είναι πάντα σε α’ πρόσωπο και πάντα σχεδόν στο παρελθόν, με αποδέκτη ένα εξιδανικευμένο εσύ στο οποίο εξομολογείται.
Στα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του, το βιβλίο εξωτερικά είναι λιτό και όμορφο αισθητικά, αφού έχει ολόλευκο ντύσιμο και ο τίτλος του τονίζεται από ένα κομψό μωβ χρώμα. Από την άλλη, η γραμματοσειρά του κειμένου εσωτερικά δεν είναι τόσο κομψή, ίσως μάλιστα να είναι και λίγο μεγαλύτερη από ό,τι θα προτιμούσα ενώ, παρά τις πολλές σελίδες του για βιβλίο ποίησης, σαν μέγεθος και βάρος είναι νομίζω ιδανικό.
Το bottom line: Το «Χωρίς εκπνοή» της Ανθής Πάνου είναι ένα βιβλίο απλό, τρυφερό, αλλά ταυτόχρονα σκοτεινό. Μπορεί να μην πετυχαίνει να δώσει το κάτι παραπάνω, κι ίσως ένα νηφάλιο μυαλό να το κουράσει, αλλά νομίζω αυτό που ήθελε να μεταφέρει το καταφέρνει, αναγκάζοντας με τα λόγια της όσους βρίσκονται σε μια κατάσταση παρόμοια, να ταυτιστούν και να βρουν την έκφρασή τους στις σελίδες του.
στίξη 