Δέκα πράγματα που πρέπει να ξέρεις για μένα προτού με ερωτευτείς / Δέκα ίχνη
-στα λόγια ο Σταμάτης Παρασκευάς
Όταν η κοινωνία δε μπορεί να θάψει τους νεκρούς της, δε μπορεί να κάνει δηλαδή το πένθος συλλογικό, υπάρχει πρόβλημα. Γιατί το πένθος – που ένα κομμάτι του είναι και οι ταφικές τελετές, ο θρήνος, η συμμετοχή στην κηδεία, το μετά την κηδεία, είναι κομμάτι του κοινωνικού δεσμού. Μέσα από τη συμμετοχή του άλλου στο πένθος του πενθούντα ενισχύονται οι δεσμοί αλληλεγγύης. Η απόδοση τιμής στο νεκρό επανανοηματοδοτεί την πορεία των ζωντανών. Δεν είναι ατομικό ζήτημα. Όταν δε μπορεί να επιτελεστεί, δε μπορεί να περάσει στο κοινωνικό σώμα, προκαλείται κενό και διαταράσσεται η ψυχική υγεία. Αυτό είναι το αδύνατο πένθος και θα αποτιμηθεί σ’ ένα βάθος χρόνου.
Οι δυτικές κοινωνίες έχουν αποκλείσει το νεκρό και το θάνατο. Ο Ζαν Ζενέ διαμαρτυρόταν ότι τα νεκροταφεία έφυγαν από τον ιστό της πόλης ήδη από τη Γαλλική Επανάσταση. Ο Φρόυντ έλεγε δεν υπάρχει πιο μεγάλος αποκλεισμός από τον αποκλεισμό του νεκρού. Τον αρνούμαστε. (Κατερίνα Μάτσα, σε συνέντευξή της στην popaganda.gr)
Ανεπίλυτο πένθος επιφέρει εθισμούς και συμπεριφορές εξαρτητικές σε βάθος γενεών. Το πένθος είναι μια μακρά διαδικασία που πρόσφατα προστέθηκε και η αναζήτηση/κατασκευή νοήματος στο τέλος πέντε σταδίων (σοκ/άρνηση – θυμός – διαπραγμάτευση – κατάθλιψη – αποδοχή – νόημα). Είναι ένας μηχανισμός παραγωγής νοήματος στον κόσμο. Το πένθος είναι ένας κοινωνιολογικός μετασχηματισμός, μια μεταμόρφωση για το άτομο που πενθεί, για την κοινότητα που πενθεί. Τι θυμόμαστε, τι ξεχνάμε, ποιοι είμαστε, τι δεν μπορούμε να ξανα-είμαστε μετά από ένα γεγονός; Το πένθος είναι η προσωπική μας αναμέτρηση, είναι η μεταμορφωτική διαδικασία, είναι η μύησή μας στη συνειδητοποίηση της περατότητάς μας χωρίς ρομαντισμούς ή εξιδανικεύσεις και παραμυθίες: ένας μετεωρισμός ανάμεσα στο αναπόφευκτο και τον φόβο -τι αξίζει να φοβόμαστε κάτι που δε μπορούμε να αποφύγουμε- και ανάμεσα στο ασυνθηκολόγητο και τον πόθο -τι κάνουμε τώρα που δεν έχουμε πια αυτόν που θέλουμε στη ζωή μας; Το πένθος είναι μια μήτρα αφηγήσεων και παρηγοριών, είναι η τελετουργία μέσα από την οποία ξεχωρίζουμε ακόμη μία φορά από τον θάνατο, είμαστε ακόμη ζωντανοί -να, λοιπόν! Τι θα γενεί από δω και πέρα;
«[…] εμείς, οι επόμενοι, που περνάμε σαν κομήτες και φωτίζουμε για μια στιγμή κάποιον ουρανό, για να αντικατασταθούμε στη συνέχεια από άλλους, μπορούμε όμως να ελπίζουμε ότι κάποιοι, χιλιάδες χρόνια αργότερα, ίσως να διαβάσουν το όνομά μας και να μας θυμηθούν» (Μυρσίνη Γκανά, από τον Πρόλογο του «Μνημείου Πεσόντων», Άλις Όσβαλντ).
-φωτογραφία από Pinterest–
στίξη 